Những năm gần đây, chạch sụn trở thành một trong những con nuôi mới, mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân xã Yên Hòa (huyện Yên Mô). Các sản phẩm từ cá chạch sụn được tiêu thụ rộng rãi và được khách hàng ưa dùng. Đặc biệt, từ khi hoàn thiện và chuẩn hóa sản phẩm cá chạch sụn kho niêu đất theo tiêu chí Chương trình mỗi xã một sản phẩm  (OCOP), sản phẩm đã được nâng tầm cả về chất lượng và mẫu mã, giúp người tiêu dùng dễ dàng nhận diện thương hiệu và nâng cao tính cạnh tranh trên thị trường.

Cá chạch sụn hay còn gọi là cá chạch bùn phân bố tự nhiên ở miền Bắc, miền Trung, thường sống ở khu vực nước nông của sông, ao, hồ, kênh mương. Bắt đầu từ năm 2016, với giá trị kinh tế cao, một số hộ nuôi thủy sản ở xã Yên Hòa mạnh dạn đầu tư nuôi cá chạch sụn và đã cho kết quả khả quan. Sau khi thử nghiệm mô hình nuôi cá chạch sụn thành công, các hộ dân đã tích cực mở rộng diện tích lên 3 ha từ năm 2018 và đến năm 2020 là 8 ha. Nhằm xây dựng chuỗi giá trị trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, HTX sản xuất, tiêu thụ cây con đặc sản san toàn Yên Hòa được thành lập vào đầu năm 2018 với 19 thành viên chủ yếu là các hộ chuyên sản xuất, kinh doanh và nuôi trồng những cây, con đặc sản: chạch sụn; chuối tây Thái Lan; rau cần, rau rút. Hiện nay, HTX đã phát triển trên 50 thành viên, trong đó có 17 thành viên nuôi chạch sụn theo hướng VietGap với sản lượng đạt hơn 90 tấn/năm. Nhờ tuân thủ các quy trình kỹ thuật, sản phẩm chạch sụn của HTX luôn đảm bảo các chỉ tiêu chất lượng và đạt tiêu chuẩn VietGap.

 Sản phẩm cá chạch sụn kho niêu đất của HTX sản xuất, tiêu thụ cây con đặc sản an toàn Yên Hòa được cấp chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao

Ông Mai Quang Kìn, Chủ tịch HĐQT HTX sản xuất, tiêu thụ cây con đặc sản san toàn Yên Hòa cho biết: Đặc điểm nổi bật của loài cá chạch sụn là xương mềm, thịt cá dai, vừa ngọt lại thơm ngon đậm đà. Khi nấu hoặc nướng chín, xương cá sẽ mềm như sụn, người ăn không có cảm giác bị vướng xương. Cá chạch sụn có thể chế biến thành nhiều món ăn dân dã, nhưng ngon nhất vẫn là món cá chạch sụn kho niêu đất, cá chạch sụn chiên riềng sả và cá chạch sụn om chuối. Do đó, cùng với sản phẩm cá chạch sụn tươi sống, chạch sụn đông lạnh, chạch sụn sấy khô, HTX còn chế biến món ăn đặc sản là sản phẩm “Cá chạch sụn kho niêu đất” để bán ra thị trường. Với đặc tính thơm ngon, đảm bảo về chất lượng an toàn thực phẩm, năm 2020 sản phẩm cá chạch sụn khi niêu đất được Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm Chương trình OCOP cấp huyện và cấp tỉnh đánh giá cao, được UBND tỉnh cấp chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao. Đây là dấu mốc quan trọng trong quá trình xây dựng thương hiệu, khẳng định chất lượng của sản phẩm trên thị trường. Đồng thời cũng là điều kiện để nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm, thúc đẩy tiêu thụ, qua đó HTX có cơ hội mở rộng sản xuất, nâng giá trị sản phẩm và thu nhập cho các thành viên.

Cũng theo ông Mai Quang Kìn, để được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP, sản phẩm cá chạch sụn khi niêu đất của HTX được thực hiện nghiêm ngặt các điều kiện về đảm bảo chất lượng sản phẩm. Sản phẩm được sản xuất theo chuỗi khép kín, theo hướng từ vùng nguyên liệu đến bàn ăn. Cá được nuôi tiêu chuẩn VietGap, sinh trưởng trong môi trường trong sạch và kiểm tra chất lượng các yếu tố đầu vào nên thịt cá rất săn chắc và thơm ngon. Thành phẩm cá chạch sụn kho niêu đất được đóng gói hút chân không và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm theo quy trình, tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Cùng với việc nỗ lực xây dựng uy tín về chất lượng, HTX cũng chú trọng cải tiến mẫu mã bao bì, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm để nâng cao sức cạnh tranh cũng như tăng giá trị sản phẩm, HTX đã đưa sản phẩm cá chạch sụn kho niêu đất lên sàn thương mại điện từ PostMart và xây dựng Website riêng để quảng bá, giới thiệu sản phẩm tới đông đảo người tiêu dùng trong cả nước. Ngoài ra, HTX tích cực đưa sản phẩm tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ sản phẩm đặc sản, sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP các vùng miền được tổ chức trong và ngoài tỉnh.

Việc đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP ngoài chứng minh cho sản phẩm sạch và an toàn, có nguồn gốc sản phẩm của địa phương rõ ràng, được quản lý chất lượng theo quy trì chuẩn… còn như một “giấy thông hành” khi ra các thị trường ngoài tỉnh. Sản phẩm cá chạch sụn kho niêu đất đạt tiêu chuẩn OCOP của HTX nước đầu được người tiêu dùng nhận diện thương hiệu và sử dụng, tạo hiệu ứng tốt về thị trường. Hiện HTX đang cung ứng sản phẩm cho các cửa hàng nông sản an toàn trên địa bàn tỉnh và tiêu thụ rộng rãi ở các tỉnh, thành phố lớn trong cả nước.

Ông Đoàn Trung Nam, Chủ tịch UBND xã Yên Hòa cho biết: Hiệu quả lớn nhất khi tham gia vào chu trình sản xuất sản phẩm OCOP đối với HTX không chỉ là nâng cao giá trị sản phẩm đặc sản của vùng mà còn giúp các thành viên tham gia vào HTX hình thành phương thức sản xuất mới, có sự liên kết rõ ràng giữa các hộ trong vùng sản xuất sản phẩm OCOP, đem lại hiệu quả kinh tế cao… Từ thành công của xây dựng thương hiệu sản phẩm chạch sụn kho niêu đất, xã tiếp tục hỗ trợ, vận động HTX hoàn thiện quy trình sản xuất các sản phẩm đặc sản khác như rau cần, rau rút, chuối tây… trở thành sản phẩm OCOP. Từ đó làm thay đổi tập quán của người dân, hướng sản xuất theo nhu cầu của thị trường, tạo ra các sản phẩm có giá trị kinh tế và nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn.

Vũ Dương, Quỹ quay vòng